استانداردهای بین‌المللی حسابداری، یا به عبارت دیگر استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی (IFRS)، که اختصار آن به معنای International Financial Reporting Standards است، یکی از اصطلاحات حسابداری بسیار حیاتی است. این استاندارد، به مدت سال‌ها در کشورهای مختلف جهان به عنوان مبنای تدوین گزارش‌های مالی مورد استفاده قرار گرفته است و در دهه‌های اخیر، در کشور ما نیز به عنوان یکی از اصول حسابداری مهم به‌شمار می‌آید.
در ماه آبان سال 95، به اطلاع بانک‌ها، موسسات مالی و اعتباری، و شرکت‌های بیمه که در سازمان بورس و اوراق بهادار ثبت‌شده بودند و دوره مالی آن‌ها از تاریخ 1 فروردین 95 و پس از آن آغاز می‌شد، رسید که باید صورت‌های مالی سالانه را طبق استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی و استانداردهای حسابداری ایران تهیه و ارائه نمایند. این تصمیم در ابلاغیه‌ای از سوی سازمان بورس و اوراق بهادار به اطلاع عموم رسید.
از همان تاریخ، به علاوه بر این مقررات، تمام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار و فرابورس با سرمایه ثبت‌شده بیش از 10 هزار میلیارد ریال نیز موظف به پیروی از این دستورالعمل شدند. این تدابیر مهم نشان‌دهنده توجه ویژه به استفاده از استانداردهای حسابداری بین‌المللی در حوزه مالی کشور بود.
در این مقاله، که جزو سری مقالات آموزش حسابداری است، به تفصیل درباره استانداردهای بین‌المللی حسابداری یا همان استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی، توضیحاتی ارائه خواهیم داد.
هدف استانداردهای بین المللی حسابداری چیست؟
استانداردهای بین المللی حسابداری و گزارشگری مالی به هدف تدوین قوانین یکپارچه، جهت ایجاد هماهنگی در صورت‌های مالی سراسر جهان و تضمین شفافیت و قابل‌مقایسه بودن آن‌ها، اقدام می‌نمایند. این استانداردها به دقت مشخص می‌کنند که چگونه شرکت‌ها باید گزارشات حسابداری و تأثیر مالی معاملات و وقایع خود را در سطح جهان تهیه نمایند.
اثرگذاری مستقیم و غیرمستقیم این استانداردها در بازارهای مالی جهانی شفافیت را تقویت می‌کند، پاسخگویی و کارایی در سطح بین‌المللی را افزایش می‌دهد و به تقویت اعتماد، رشد، و ثبات مالی بلندمدت در اقتصاد جهانی کمک می‌کند. IFRS از اهمیت بسیاری برخوردار است، زیرا صورت‌های مالی، به‌عنوان اطلاعات کلیدی، پیش از انجام سرمایه‌گذاری‌های مالی جهانی مورد بازرسی قرار می‌گیرند و شفافیت در این گزارش‌ها نقش حیاتی در سرمایه‌گذاری‌های بین‌المللی دارد
استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی (IFRS) چیست؟
در واقع، استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی، یا به عبارت دیگر IFRS، به عنوان یک زبان مشترک در زمینه حسابداری عمل می‌کنند. این زبان به گونه‌ای است که امکان ترجمه، اعتماد، و سازگاری صورت‌های مالی در هر شرکتی از سراسر جهان را فراهم می‌آورد.
IFRS به عنوان مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها در زمینه حسابداری شناخته می‌شود که به صورت بین‌المللی تعیین می‌کند چه عناصری در گزارش‌گیری صورت‌های مالی در نظر گرفته شوند. این استانداردها توسط هیئت استاندارد بین‌المللی حسابداری (IASB) تدوین و مشخص می‌شوند. در این دستورالعمل‌ها به دقت مشخص شده است که حسابداران باید در گزارش‌های مالی موارد خاصی را گزارش کنند. این دستورالعمل‌ها و قوانین در تمام کشورهایی که به استانداردهای بین‌المللی مالی تابع هستند، اجرا می‌شوند.
تاریخچه استانداردهای بین المللی حسابداری
در سال 1973، برای اولین بار، کمیته‌ای به نام “کمیته استانداردهای بین المللی حسابداری” تأسیس شد. این کمیته توسط 10 کشور تشکیل شده بود و اولین استانداردی که توسط این کمیته منتشر شد، با نام “استانداردهای بین المللی حسابداری” (International Accounting Standards) شناخته می‌شد. این استانداردها با استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی تفاوت داشته و یک نسخه قدیمی‌تر از استانداردهای بین المللی محسوب می‌شوند.
در سال 2001، کمیته استانداردهای بین المللی حسابداری نام خود را به “بنیاد استانداردهای بین المللی حسابداری” تغییر داد و سعی کرد با تأسیس این بنیاد، نقاط مشترکی بین استانداردهای ملی کشورهای مختلف و استانداردهای بین المللی حسابداری ایجاد کند.
این بنیاد به توسعه استانداردها پرداخت و در نهایت، استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی منتشر شدند. در سال 2002، اتحادیه اروپا تصمیم گرفت که از ابتدای سال 2005، این استانداردها در کشورهای عضو خود راه اندازی شود. در سال‌های پیشین، بسیاری از کشورها به این بنیاد پیوسته و بیش از 150 کشور اصول این استاندارد را پذیرفته و در صورت‌های مالی و نرم‌افزارهای حسابداری خود از آن استفاده می‌کنند.
از نظر استفاده از استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی، نکته مهم این است که کشورهایی که دارای تجارت و سرمایه‌گذاری بین‌المللی بیشتری هستند، بیشترین استفاده را از این استانداردها می‌برند. در حال حاضر، این استانداردها در بیشتر کشورهای اروپایی، بسیاری از کشورهای آسیایی و برخی از کشورهای آمریکای جنوبی پذیرفته شده و به کار گرفته می‌شوند. با این وجود، جالب است توجه داشت که ایالات متحده هنوز این استانداردها را پذیرفته نکرده و از اصول “GAAP” خود در این زمینه استفاده می‌کند.
در این زمینه، “GAAP” یا “اصول پذیرفته شده در حسابداری”، استاندارد حسابداری در آمریکا است که ترکیبی از استانداردهای اعتباربخشی و روش‌های پذیرفته‌شده رایج در ثبت و گزارش اطلاعات حسابداری می‌باشد.
استانداردهای بین المللی حسابداری در ایران
خوشبختانه در ایران، سازمان حسابرسی ایران تحت نظر مستقیم بنیاد استانداردهای بین المللی حسابداری، اقدامات لازم را برای ترجمه استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی به عمل آورده است. این اقدامات به شرکت‌های داخلی کمک فراوانی در استفاده از استانداردهای IFRS نموده و بهبود قابل توجهی در شفافیت و قابل مقایسه بودن صورت‌های مالی این شرکت‌ها ایجاد کرده است.
در حال حاضر، حدود 30 بانک و موسسه مالی اعتباری، بیش از 20 شرکت بیمه و حدود 30 شرکت عضو سازمان بورس در ایران موظف به تهیه صورت‌های مالی بر اساس استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی هستند. این الزامات به عنوان یک مرحله مهم در جهت تحول حسابداری و افزایش شفافیت در اطلاعات مالی شرکت‌ها مطرح شده‌اند، همانطور که در ابتدای مقاله نیز به تفصیل توضیح داده شده است.
استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی گروه گسترده‌ای از موضوعات حسابداری را پوشش می‌دهند. این شامل:
- استاندارد بین المللی حسابداری ارائه صورت‌های مالی
- استاندارد بین المللی حسابداری موجودی‌ها
- استاندارد بین المللی حسابداری صورت جریان‌های نقدی
- استاندارد بین المللی حسابداری روش‌های حسابداری، تغییر در برآوردهای حسابداری و اشتباهات
- استاندارد بین المللی حسابداری رویدادهای پس از دوره گزارشگری
- استاندارد بین المللی حسابداری پیمان‌های سخت
- استاندارد بین المللی حسابداری مالیات بر درآمد
- استاندارد بین المللی حسابداری املاک، ماشین‌آلات و تجهیزات
- استاندارد بین المللی حسابداری اجاره‌ها
- استاندارد بین المللی حسابداری درآمد عملیاتی
- استاندارد بین المللی حسابداری مزایای کارکنان
- استاندارد بین المللی حسابداری، حسابداری کمک‌های بلاعوض دولت و افشای کمک‌های دولت
- استاندارد بین المللی حسابداری آثار تغییر در نرخ ارز
- استاندارد بین المللی حسابداری مخارج تامین مالی
و بسیاری موارد دیگر که هرکدام به بهبود نظام حسابداری و ارائه اطلاعات مالی شفاف و قابل اعتماد به جامعه کسب و کار کمک می‌کنند.
