اکثر کارکنان سر ماه منتظر دریافت پیامک واریزی حقوق هستند. در صورتی که جویای کار باشید، باید قبل از اقدام به کار و استخدام از حقوق و مالیات و همچنین موارد معافيت مالیاتی آگاه باشید. علاوه بر کارکنان، کارفرمایان نیز باید درصدی از درآمد خود را به دولت تحت عنوان مالیات پرداخت کنند. البته این کسر حقوق استثنا دارد و در مواردی شما از پرداخت مالیات معاف می‌شوید. به طور مثال در صورت بازخرید کردن روزهای مرخصی و با وجود اخراج شما از شرکت نیازی به پرداخت مالیات نیست.
مالیات حقوق و دستمزد چیست؟
بیشتر حقوق کارگران و کارمندان از چیزی که در ابتدا با کارفرما توافق کرده‌اند کم‌تر است. در فیش حقوقی کارگران آیتم‌های مختلفی مانند حق بیمه کارگر و مالیات بر درآمد ذکر شده که از حقوق کم می‌کند. کارفرمایان نیز باید هر ساله گزارش‌های مالی خود را به سازمان امور مالیاتی تحویل دهند و درصدی از درآمد خودشان را به عنوان مالیات به حساب دولت واریز کنند. یک حسابدار وظیفه دارد تا از همه فیش‌های حقوقی و این مورد که به کدام یک از آن‌ها مالیات و حق بیمه تعلق گرفته، آگاه باشد تا بتواند هنگام حساب کردن حقوق ماهیانه و حق بیمه کارگران و همچنین پرداخت حقوق آن‌ها برایش مشکل ایجاد نشود.
مالیات چیست؟
همانطور که می‌دانید یکی از منابع دولت مالیات است که برای اجرای برنامه و خدمات بهتر از مردم دریافت می‌شود. موضوع مالیات در سال‌های اخیر تبدیل به یک عامل مهم شده و قوانین مخصوص به خودش را طی می‌کند. مالیات بر درآمد یکی از اصلی‌ترین مواردی به شمار می‌رود که به آن مالیات تعلق دارد و جز مالیات تکلیفی به حساب می‌آید. یعنی مالیات از حقوق کارگر کم می‌شود ولی کارفرما باید آن را به حساب دولت پرداخت کند. برای بالا بردن عدالت اجتماعی جهت محاسبه کردن مالیات بر درآمد کارمندان و کارگران، یک سری عوامل را برای معاف از مالیات حقوق در نظر می‌گیرند. حداکثر معافیت مالیاتی طبق قانون مالیات مستقیم مبلغی را در نظر گرفته‌اند که با افزایش مقدار حقوق این نرخ مالیات هم بالاتر می‌رود.
بیمه تامین اجتماعی چیست و نحوه پرداخت حق بیمه
سازمان تامین اجتماعی یکی از قدیمی‌ترین سازمان‌های کشور محسوب می‌شود. این سازمان وظیفه پوشش اجباری کارگران و کارمندان و پوشش اختیاری کارفرمایان را بر عهده دارد به طور کلی این سازمان با حمیات کردن از نیروی کار در شرایطی مانند بیماری، بیکاری و بازنشستگی آن‌ها را تحت پوشش قرار می‌دهد. بیمه تامین اجتماعی بیشتر برای کارکنان بخش خصوصی در نظر گرفته شده است و بخش دولی را پوشش نمی‌دهد. بیمه تامین اجتماعی با همکاری دولت، کارفرمایان و کارگران پرداخت می‌شود.
ذخایر حق بیمه چیست؟
به همه پرداختی‌های فرد با عنوان حق بیمه را ذخایر بیمه یا حق بیمه عاید نشده نام گذاری می‌کنند. هدف از ذخایر حق بیمه پرداخت هزینه‌های بیمه شخص در آینده محسوب می‌شود. این ذخایر بیمه نیز می‌توانند جهت پرداخت بازنشستگی استفاده شوند.
پرداخت حق بیمه بر چه اساسی است؟
در قانون بیمه تامین اجتماعی برای مشاغل عادی 30 درصد از کل دستمزد و مزایا به بیمه تعلق دارد که نرخ آن با توجه به تغییر مقدار حقوق و درآمد، متفاوت است. هر ساله در روزهای نهایی اسفندماه میزان حداقلی مزد سال و بیمه آن از طریق شورای عالی کار تعیین می‌شود این نرخ 30 درصد کل حقوق است به صورت زیر پرداخت می‌شود.
- ● 20 درصد حق بیمه به کارفرما تعلق دارد که باید ماهیانه آن را پرداخت کند.
- ● 3 درصد از حق بیمه به بیکاری تعلق می‌گیرد که باز هم به عهده کارفرما است
- ● 7 درصد حق بیمه سهم کارکنان است که مبلغ آن محاسبه شده و از مقدار حقوق توافقی بین کارفرما و کارگر کم می‌شود و باز هم مسئولیت پرداخت سازمان تامین اجتماعی را کارفرما به عهده دارد.
مواردی که از مالیات حقوق و بیمه معاف هستند
بخش حسابداری حقوق و دستمزد یکی از بخش‌های مهم شرکت‌ها محسوب می‌شود که باید با رعایت تمامی قوانین مربوط به حقوق و بیمه و همچنین مالیات آگاه باشد. برای هر فرد با توجه به قرارداد او و میزان کارکرد ماهیانه وی، مقدار حقوق و مالیات مربوط به او را محاسبه کند. ابتدا باید به موارد معاف از مالیات حقوق و بیمه توجه توسط سازمان تامین اجتماعی داشته باشد که در زیر به آن‌ها اشاره شده است.
- بازخرید کردن روزهای مرخصی
- هزینه مربوط به عائله مندی
- عیدی و سنوات آخر سال
- هزینه سفر مربوط به شرکت و ماموریت‌ها
- خسارت اخراج
- حق شیر
- تفاوت بین کمک هزینه مسکن و وسایل ضروری در ایام بیماری
- پاداش مربوط به نهضت سوادآموزی
- حق تضمین کردن کسر صندوق
- پاداش مربوط به افزایش تولید در کارخانه
موارد معاف از مالیات حقوق شامل موارد زیر می‌شود:
- معافیت سالانه سازمان مالیاتی برای حداکثر حقوق دریافتی
- طبق ماده 92 قانون مالیات مستقیم، نصف مالیات حقوق کارگران شاغل در مناطق توسعه نیافته از مالیات معاف هستند
- طبق ماده 91 ق.م.م معافیت مالیاتی دو هفتم حق بیمه سهم کارگر شامل موارد زیر است:
- روسا و اعضای کنسولگری خارجی در ایران و کارمندان موسسات فرهنگی خارجی نسبت درآمد حقوق دریافت شده از اتباع خود در صورت معامله متقابل
- کارشناس خارجی در صورتی که دولت جمهوری اسلامی ایران موافقت کند، از محل کمک‌های بدون عوض فنی، اقتصادی، علمی، فرهنگی، خارجی یا سایر موسسه‌های بین المللی به ایران سفر کنند. حقوق بازنشستگی، وظیفه مستمری، پایان خدمت، خسارت اخراج، بازخرید خدمت، وظیفه مستمری به وراث، حق سنوات، حقوق روزهای مرخصی استفاده نشده
- مسکن واگذار شده در محل کار برای استفاده کارگران و منازل ارزان سازمانی در خارج از محل کار برای استفاده کارکنان
- مبالغ حاصل از بیمه برای جبران خسارت جانی و درمان
- عیدی و پاداش پایان سال که معادل یک دوازدهم مقدار معافیت مالیاتی طبق موضوع ماده 84 قانون
- منازل سازمانی که با اجازه قانونی یا حتی به موجب آیین نامه‌های مخصوص در اختیار کارکنان دولتی قرار داده‌اند
- هزینه‌هایی که کارفرما برای درمان و بهبود کارکنان خود یا افراد خانواده آن‌ها به طور مستقیم یا از طریق خود شخص به پزشک یا بیمارستان با ارائه اسناد و مدارک پزشکی باید پرداخت کند.
- درآمد حقوق پرسنل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی از جمله نیروهای نظامی و انتظامی، مشمولان قانون استخدام وزارت اطلاعات و جانبازان انقلاب و جنگ تحمیلی
چه مواردی در محاسبه کردن حقوق کارگران مشمول مالیات می‌شوند؟
یک سری عوامل در فیش حقوق کارکنان ثبت می‌شود که مقداری از آن را به عنوان حقوق به کارکنان پرداخت می‌کنند، برای کارشناس حسابداری اهمیت دارد. چرا که طبق قانون برخی از این عوامل مشمول بیمه و مالیات می‌شوند که لازم است به سازمان مربوطه پرداخت کنند. به عنوان قانون کلی هر پرداختی به کارمند و کارگر که در فیش حقوقی او آورده می‌شود، اگر شامل موارد گفته شده نباشد، مشمول بیمه و مالیات می‌شود و از گزینه‌های معاف از مالیات حقوق حقوق نیست. برای بیمه، سقف معین جهت مزایای مشمول بیمه، تقریبا 7 برابر حقوق در نظر گرفته شده در هر سال است. به این معنی که بیشتر از این هزینه، از بیمه معاف می‌شود. در ارتباط با مالیات حقوق و بیمه، همه پرداختی‌های نقد و غیر نقدی به کارگران و کارمندان شامل بیمه هستند. البته برخی موارد را بر اساس قانون از پرداخت کردن مالیات معاف کرده‌اند که شامل موارد زیر است:
- معافیت سالانه که هر سال از طریق دولت آن را اعلام می‌کنند.
- هزینه سفر و ماموریت ضروری برا کارکنان
- عیدی و پاداش آخر سال
- هزینه درمان بیمه شدگان تامین اجتماعی
- مزایای غیرنقدی
- حقوق روزهای مرخصی
- حقوقی که به هنگام فوت، بازنشستگی و از کارافتادگی پرداخت شده
معافیت مالیاتی بیمه های درمانی عمر و زندگی
طبق ماده 137 ق.م.م هزینه درمانی هر کارمند و کارگری که جهت معالجه خود او یا افراد خانواده در یک سال کاری، به نحوی که اگر موسسه بهداشت و درمانی یا پزشک او در ایران باشد، اگر دریافت وجه را گواهی کند و این گواهی مورد تایید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به علت نبودن امکانات لازم درمان در خارج از کشور انجام شده باشد. پرداخت این هزینه به گواهی مقام‌های رسمی دولت در کشوری که معالجه شده است یا وزارت بهداشت برسد و حق بیمه شخص مزبور به موسسات بیمه ایرانی بابت بیمه عمر، زندگی و درمانی مشمول مالیات کسر می‌شود. معلولان، بیماران خاص و صعب‌العلاج هزینه مراقبت و کاردرمانی آن‌ها از درآمد مالیات شخص معلول یا بیمار کسر می‌شود. به این صورت که شخص حقوق بگیر با دردست داشتن مدارک قابل اعتبار، هزینه‌های پرداخت شده انواع بیمه‌های خود و افرادی که تحت تکفلش هستند را از درآمد مالیات خود کم کنند.
چه فعالیت هایی مشمول معافیت مالیاتی بیمه سهم کارفرما هستند؟
بعضی از کارگاه‌ها که 38 صنفی هستند، با توجه به قانون معافیت مالیاتی، حق بیمه سهم کارفرما تا 5 نفر از کارمندان خود را معاف از بیمه پرداختی سهم کارفرما هستند. همچنین آن‌ها جز موارد معاف از مالیات حقوق نیز محسوب می‌شوند. فعالیت های واحد صنفی شامل موارد زیر است.
- آلومینیوم سازی و خم کاری
- اتاق سازی ماشین
- آهنگری، فلزتراشی، حلبی سازی
- انواع بافندگی
- پرورش ماهی
- پرورش دام و طیور
- ساخت پمپ آب
- تولید گازهای صنعتی
- چاقو سازی
- تولید چراغ خوراک پزی
- چاپخانه مانند حروف چینی، گراور سازی و کلیشه سازی
- خبازی
- انواع دوزندگی
- صابون سازی
- فخاری
- قالب زنی
موارد مشمول بیمه و مالیات کدام است؟
هر کار کنی هنگام دریافت حقوق سر ماه میزان دریافتی حقوقش از میزان فیش حقوقی کم‌تر است چرا که مبلغی از آن به عنوان مالیات توسط کارفرما کسر می‌شود. البته استثنا وجود دارد و در برخی موارد کارکنان از پرداخت مالیات معاف هستند. به عنوان مثال هزینه درمان، بازنشستگی، مستمری، عائله مندی، منازل سازمانی برای کارکنان، حق شیر، هزینه ماموریت مربوط به شرکت معاف از مالیات هستند.
