طبق برنامه وزارت کار حداقل میزان دستمزد کارگران باید با توجه به وضع موجود در جامعه و تورم اقتصادی تعیین شود که این کار به عهده شورای عالی است. این دستمزد باید به مقداری باشد که یک خانواده عادی بتواند هزینه‌های زندگی و روزمره را تامین کند. البته با وجود اینکه حداقل میزان حقوق کارگران در سال 1402 افزایش 27 درصدی داشته باز هم خیلی از خانوارها توانایی تامین نیازهای اولیه زندگی را ندارند.
حقوق وزارت کار در سال 1402 چگونه تعیین می‌شود؟
طبق ماده 35 قانون کار حقوق و مزیت‌هایی که به کارگران تعلق میگیرد، با واسطه شورای عالی کار ابتدا توسط شورای عالی کار پیشنهاد شده و پس از آن وزارت کار و امور اجتماعی دستور تصویب آن را صادر می‌کند. توجه داشته باشید که شورای عالی کار باید حداقل میزان حقوق کارگران را با توجه به تورم موجود اقتصادی از طرف بانک مرکزی در نظر بگیرد. علاوه بر این موضوع میبایست حداقل میزان حقوق کارگران در سال 1402 بدون اینکه شرایط جسمی و روحی کارگران در نظر بگیرد، مشخص کند. و این دستمزد باید به نحوی باشد که یک خانواده متوسط را پوشش دهد. افزایش حقوق کارگران در سال 1402 به طور متوسط 27 درصد نسبت به آخرین حکمی که از سمت وزارت کار برای سال 1401 اعلام شده بود رشد داشته است. با توجه به این موضوع کارگران با افزایش 27 درصدی حقوق روبرو میشوند.
حداقل مقدار حقوق اداره کار در سال 1402
حقوق و مزایا مهم‌ترین عواملی هستند که شرکت‌های دولتی و خصوصی باید به آن توجه کنند، در غیر این صورت کارگران می‌توانند به این عدم توجه شکایت کنند. در صورت توجه به دستمزد کارگر حق او ضایع نمی‌شود. همچنین هر سال باید یک درصد مشخص به پایه حقوق کارگر اضافه شود تا امورات زندگی آنها پیش برود. در نظر گرفتن مزایا به همان میزان حقوق اهمیت زیادی دارد. این درصد افزایش حقوق توسط اداره کار تعیین می‌شود که تمامی شرکت‌ها و کافرمایان باید طبق آن حقوق و مزایا را پرداخت کنند و حق هیچ کارگری ضایع نشود. در بخش دولتی حکم حقوق کارمندان توسط اداره کار طبق جدول افزایش حقوق کارمندان باید تعیین شود. در اواخر سال 1401 حداقل پایه حقوق برای سال جدید اعلام شد. این میزان برابر است با حداقل حقوق روزانه 1.769.428 ریال و حداقل میزان مبلغ ماهانه معادل 53.082.840 ریال ماهانه تعیین شده که این باید 27 درصد افزایش پیدا کند. بر این اساس تمام کارفرمایان میبایست طبق این مصوبه حقوق کارمندان و کارگران را افزایش داده و قرارداد سال جدید را بر اساس همین مبلغ تعیین شده تنظیم کنند. پرداخت کمتر از این میزان خلاف قانون و مقررات اداره کار محسوب می‌شود. البته که کارفرمایان بنابر شرایط انسان دوستانه می‌توانند مبلغی بیش‌تر برای کارگران خود در نظر بگیرند. البته نکته خیلی مهمی که وجود دارد این است که به دلیل این افزایش حقوق کارگران در سال 1402 میبایست عیدی و سنوات کارگران نیز افزایش پیدا کند. میزان حداقل حقوق وزارت کار در سال 1402 که مبلغ یک میلیون و هفتصد هزار تومان روزانه است، مزایای دیگری در کنار آن قرار می‌گیرند. این مزایا شامل مواردی مانند حق مسکن، حق بن و حق اولاد می‌شود که باید در کنار پایه حقوق و طبق جدول حداقل حقوق اداره کار پرداخت شود. حق اولاد فقط به افراد متاهل و دارای فرزند تعلق میگیرد. برای حساب کردن سنوات طبق حقوق اداره کار باید ابتدا پایه سنوات تعیین شود و در سال 1402 به یک میزان مشخص روزانه به آن اضافه کنند. همچنین از شروع سال 1402 کارگرانی که یک سال سابقه کار در شرکت داشته‌اند و یا یک سال از دریافت آخرین سنوات آنها گذشته باشد، روزانه به مبلغ 70000 ریال به عنوان پایه سنوات آنها پرداخت می‌شود.
جدول حداقل میزان حقوق وزارت کار 1402
| مزایا (ماهیانه) | سال 1402 |
| حداقل دستمزد روزانه | 1,769,428 ریال |
| حقوق پایه | 53,082,840 ریال |
| حق بن | 11,000,000 ریال |
| حق مسکن | 9,000,000 ریال |
| پایه سنوات (ویژه افراد با حداقل 1 سال سابقه کار) | 2,100,000 ریال |
| حق اولاد (به ازای 1 فرزند) | 5,308,284 ریال |
| حداقل دریافتی افراد مجرد بدون سابقه کار | 73,082,840 ریال |
| حداقل دریافتی افراد مجرد با حداقل 1 سال سابقه کار | 75,182,840 ریال |
| حداقل دریافتی افراد متاهل با 1 فرزند (بدون سابقه کار) | 78,391,124 ریال |
| حداقل دریافتی افراد متاهل با 1 فرزند (با حداقل 1 سال سابقه کار) | 80,563,124 ریال |
پرداخت حق اولاد در سال 1402
حق اولاد یکی دیگر از مزایایی است که اداره کار برای افراد متاهل دارای فرزند در نظر گرفته است. طبق ماده 86 قانون وزارت کار کمک هزینه‌ای به عنوان عائله‌مندی یا همان حق اولاد باید ماهانه به کارگرانی که فرزند دارند، پرداخت شود. حق اولاد تنها تفاوتی است که کارگران مجرد نسبت به متاهل‌ها دارند. مبلغ حق اولاد برای کارگران متاهل سه برابر حداقل حقوق پایه روزانه است. به همین دلیل حق اولاد در سال 1402 یعنی سه برابر مبلغ 1,769,428 است. حق اولاد هم باید در سال 1402 به میزان 27 درصد افزایش پیدا کند و پرداخت کمتر از این میزان خلاف مقررات است.
شرایط پرداخت حق اولاد
برای اینکه حق اولاد پرداخت شود باید کارگران شرایطی داشته باشند تا بتوانند آن را دریافت کنند. این شرایط به شرح زیر است
- کارگران باید سابقه 270 روز بیمه تامین اجتماعی داشته باشد.
- فرزند کارگران باید زیر 18 سال باشند. فرزندان در صورتی که بالای 18 سال باشند، زمانی می‌توانند حق اولاد دریافت کنند که در حال تحصیل بوده یا مبتلا به بیماری یا نقص عضو باشند طبق کمیسیون پزشکی و ماده 91 قانون کار، توانایی کار کردن نداشته باشند، حق اولاد در سال 1402 به آنها پرداخت میشوند.
- کارگر بیمه شده تامین اجتماعی باشد.
- اگر مرد و زن هر دو دارای شغل باشند، به هر دو نفر حق اولاد تعلق میگیرد. در پرداخت حق اولاد در سال 1402 هیچ محدودیتی در تعداد فرزندان وجود ندارد و به تمام فرزندان خانواده پرداخت می‌شود.
حقوق اداره کار متاهلین در سال 1402
حقوق اداره کار متاهلین در سال 1402 مانند افراد مجرد محاسبه می‌شود. تنها بخشی که برای افراد متاهل متفاوت است موضوع حق اولاد بوده که به افراد متاهل دارای فرزند تعلق میگیرد. این حق اولاد از حداقل میزان حقوق جدا محاسبه می‌شود. به همین دلیل حقوق اداره کاری برای افراد متاهل شامل پایه حقوق، حق مسکن، حق بن، پایه سنوات و حق اولاد است که تمامی این موارد باید بر اساس جدول حداقل میزان حقوق اداره کار باشد. حق اولاد برای افراد متاهلی که فرزند دارند برابر مقدار 5.308.284 ریال است.
افزایش حقوق کارمندان در سال 1402
برای تعیین حداقل حقوق وزارت کار بخش‌های دولتی و شرکت‌های خصوصی انجام یک سری فرایند ضروری است. در بخش دولتی حقوق کارمندان بر اساس افزایش حقوق کارمندان دولت و طبق جدول افزایش حقوق انجام میگیرد. افزایش حقوق کارمندان دولتی در سال 1402 به صورت پلکانی 20 درصد است. این مبلغی طوری تصویب شده که حداقل حقوق دریافتی نباید از 70.982.840 ریال کمتر شود. در بعضی از سال‌ها این افزایش حقوق درصد ثابت و مشخصی ندارد و به صورت پلکانی این مقدار افزایش پیدا می‌کند.
جدول افزایش حقوق کارگران در سال 1402
| ردیف | توضیحات | حداقل حقوق |
| 1 | حداقل دستمزد روزانه | 1,769,428 |
| 2 | حداقل دستمزد ماهیانه | 53,082,840 |
| 3 | حق مسکن ماهیانه | 9,000,000 |
| 4 | حق بن | 11,000,000 |
| 5 | حق اولاد (یک فرزند) | 5,308,284 |
| 6 | حق اولاد (دو فرزند) | 10,616,568 |
| 7 | سنوات ماهیانه (یک سال سابقه کار) | 2,100,000 |
| 8 | دریافتی افراد مجرد (بدون سابقه کار) | 73,082,840 |
| 9 | دریافتی افراد متاهل با یک فرزند (بدون سابقه کار) | 78,391,124 |
| 10 | دریافتی افراد متاهل با یک فرزند (با یکسال سابقه کار) | 80,563,124 |
| 11 | دریافتی افراد متاهل با دو فرزند (بدون سابقه کار) | 83,699,408 |
| 12 | دریافتی افراد متاهل با دو فرزند (با یکسال سابقه کار) | 85,871,408 |
مقایسه حقوق کارگران در سال 1402 و 1401
در سال 1401 میزان افزایش حقوق کارگران ابتدا 15 درصد تعیین شد. اما پس از بررسی‌های هیئت وزیران و مقدار تورم در سال گذشته این افزایش حقوق به 57 درصد رسید. البته نکته مهم‌تر این است که این حقوق باز هم کفاف معیشت خانوارها را نمی‌دهد و آنها برای تامین نیازها با مشکل مواجه میشوند. البته با توجه به این نکته که امسال کارگران و حقوق بگیران بین 20 تا 27 درصد افزایش حقوق داشته‌اند ولی مصوبه شورای عالی کار چیزی اعلام نکرده است، باید به اختلاف حقوق در این دوسال توجه کنید.
نرخ حقوق بازنشستگان در سال 1402
با توجه به لایحه برنامه و بودجه مقدار افزایش حقوق بازنشستگان، وظیفه بگیران و مشترک‌های صندوق بازنشستگی کشوری و سایر صندوق‌های بازنشستگی وابسته به دستگاه‌های اجرا در سال 1402 حقوق بازنشستگی آنها به مقدار 20 درصد افزایش می‌یابد. این افزایش حقوق باید به نحوی باشد که حداقل میزان حقوق بازنشستگان از میزان شصت و سه میلیون ریال کمتر نشود، در غیر این صورت با متخلفان به صورت قانونی برخورد می‌شود.
تعیین حداقل دستمزد توسط شورای عالی کار چگونه است؟
شورای عالی کار در واقع به گروهی از اعضای مختلف کابین است که از طریق همکاری با هم و طبق شرایط اقتصادی کشور، با یکدیگر بر سر پایه حقوق یا همان حداقل دستمزد کارگران صحبت می‌کنند. برای اینکه حقوق کارفرما و کارگر رعایت شده و در حق هیچ کدام اجهافی صورت نگیرد، میبایست این تعیین حقوق با توجه به شرایط اقتصادی جامعه بوده و تورم در نظر گرفته شود. اعضای شورای عالی برای تعیین حقوق شامل افراد زیر است:
- وزیر کار و امور اجتماعی که ریاست شورا است.
- دو نفر افراد بصیر و آگاه به مسائل اجتماعی و وضع موجود اقتصادی جامعه که با توجه به پیشنهاد وزیر کار و امور اجتماعی و تصویب سایر اعضا، یکی از آنها باید شورای عالی صنایع باشد
- سه نفر از نمایندگان کارگران که یک نفر از آنها باید در بخش کشاورزی باشد
به غیر از وزیر امور کار و اجتماعی سایر افراد در شورا باید در دوره‌های دو ساله انتخاب شوند. کارکرد این شورا به نحوی است که نمایندگی هم از کارفرما و هم کارگر باید در آن وجود داشته باشد. که کارفرما باید با توجه به قوانین تصویب شده حقوق کارگران خود را پرداخت کند.
آیا حداقل دستمزد فقط یک بار در هر سال معین می شود؟
طبق ماده 41 قانون کار، وظیفه تعیین حداقل دستمزد به عهده شورای عالی است و تاریخ معینی برای آن در نظر گرفته نشده است. اگر در کشور شرایط اقتصادی تغییر کند، نسبت به این تغییرات نیاز است که حداقل میزان حقوق کارگران باید افزایش یابد و شورای عالی بهتر است در تعیین آن تجدید نظر داشته باشد. با تمامی این تفاسیر شورای عالی هر سال یک بار و با تعیین بودجه هر سال، این حداقل دستمزد را تعیین و تصویب می‌کند. البته اظهارنامه مالیاتی باید هر سال با توجه به حداقل میزان حقوق تکمیل شود.
میزان حداقل حقوق در سال 1402 چگونه برآورد می‌شود؟
با توجه به تصمیم اعضای شورای عالی میزان حقوق افراد کارگر در سال 1402 میبایست 27 درصد افزایش داشته باشد. در صورتی که کارفرما بخواهد از این مصوبه سرپیچی کند، مطابق قانون با او برخورد می‌شود. میزان حداقل حقوق اداره کار در سال 1402 به میزان پنج میلیون سیصد و هشت هزار تومان باید باشد. برای افراد متاهل دارای فرزند نیز مزایایی مانند حق اولاد نیز تعلق میگیرد البته باید فرزندان زیر 18 سال باشند که این حق نیز در سال جدید هم افزایش پیدا کرده است.
